Grobowiec Tutanchamona. Jak Howard Carter odkrył grób Tutanchamona i na czym polegała słynna klątwa egipskiego władcy?

Kiedy go odkryto, grobowiec Tutanchamona stanowił swoisty ewenement. Był bowiem jednym z niewielu niesplądrowanych przez rabusiów grobów. Nieprzebrane skarby, jakie wydobyli z niego archeolodzy, oraz nietknięta mumia nie były spotykane zbyt często. Doczesne szczątki dawnych królów i możnowładców stanowiły bowiem nie lada atrakcję dla podróżników sprzed wieków, którzy traktowali je jako pamiątkę z wojaży. Wiele mumii bezpowrotnie zniszczono, wskutek odwijania z nich bandaży, jednak Tutanchamonowi udało się uniknąć tego losu.

Kim był Tutanchamon?

Tutanchamon żył w bardzo ciekawych czasach. Był jednym z władców XVIII dynastii i panował od 1333 do 1323 r. p.n.e. Jego ojciec, Echnaton, zapisał się w historii starożytnego Egiptu jako faraon, który wprowadził kult jednego boga. Czcił boga słońca Atona i tego samego wymagał od swoich poddanych. Przeniósł nawet stolicę swego kraju z Teb do Amarny (ówcześnie Akhetaten). Reformy Echnatona umarły jednak wraz z nim – jego syn Tutanchamon, który objął władzę po śmierci króla, przywrócił dawny panteon bóstw. Kolejny raz zmienił stolicę Egiptu, a jego wybór padł na Memfis. Grobowiec Tutanchamona znajduje się jednak w zupełnie innym miejscu.

Jak wyglądał Tutanchamon?

Tutanchamon żył tylko 19 lat – tron objął jako dziewięciolatek. Udowodniono, że jego matką była nieznana z imienia żona Echnatona, więc aby ugruntować swe prawo do tronu, wziął ślub ze swoją przyrodnią siostrą, księżniczką Anchesenaton. Jej matka to ukochana żona faraona Nefertiti. Dzięki nowoczesnej technologii odtworzono wygląd i poznano przyczynę śmierci młodego faraona. Był szczupłym mężczyzną o wzroście 163 cm. W oczy rzucały się jego wystające zęby i pełna twarz, wiadomo też, że chorował na malarię i zapalenie kości. Natomiast przyczyną jego śmierci była infekcja. Tym samym obalono teorię, że Tutanchamon został zamordowany. Powodem takich przypuszczeń były uszkodzenia czaszki, naukowcy doszli jednak do wniosku, że powstały pośmiertnie.

Grobowiec Tutanchamona. W którym miejscu w Egipcie się znajduje?

Grobowiec Tutanchamona (KV62) znajduje się w słynnej Dolinie Królów. Jest to nekropolia, która znajdowała się w zachodniej części Teb i stanowi miejsce spoczynku władców Nowego Państwa (od XVIII do XX dynastii). To wykute w skale groby, składające się z wielu korytarzy i komór grobowych. Niestety, większość z nich została splądrowana przez złodziei poszukujących skarbów, a jednym nietkniętym był grobowiec faraona Tutanchamona. Co ciekawe, nie został on przygotowany z myślą o władcy, który w chwili śmierci nie miał jeszcze 20 lat. Prawdopodobnie skorzystano z jakiegoś gotowego grobu, który nie powstał z myślą o osobie z królewskiego rodu. W Dolinie Królów znajduje się kilka interesujących miejsc pochówku. Jest to nie tylko grobowiec Tutanchamona, ale także: Setiego I, Amenhotepa II czy Merenptaha (jego odkrywcą również był Howard Carter).

Odkrycie grobu władcy

Odkrywcami grobowca są brytyjski archeolog Howard Carter oraz lord George Herbert Carnarvon. Swoje wykopaliska prowadzili w miejscu, gdzie wcześniej znajdowały się baraki, w których mieszkali robotnicy wykuwający groby. Kopali niedaleko wejścia do grobowca Ramzesa VI. Okazało się to trafną decyzją. Odkrycie grobu było jednym z najważniejszych wydarzeń dla ówczesnej archeologii. Carter natrafił na schody do wnętrza grobowca egipskiego władcy 4 listopada 1922 roku podczas prac terenowych, a do środka wszedł trzy tygodnie później (26 listopada). Natomiast na otwarcie zapieczętowanych drzwi komory grobowej czekano aż do 16 lutego 1923 roku.

Poszukiwania grobowca Tutanchamona

Sukces Cartera był zwieńczeniem kilku lat bezowocnych poszukiwań. Archeolog był uczestnikiem wielu ekspedycji w Egipcie i już na początku XX wieku pracował w Dolinie Królów. Z tego powodu wiedział, że gdzieś wśród skał znajduje się grób Tutanchamona, w czym upewniały go odkrywane co jakiś czas przez innych poszukiwaczy artefakty z imieniem władcy. Pozwolenia na poszukiwania otrzymał w 1914 roku, ale rozpoczął je trzy lata później. Od tego czasu z pomocą lorda Carnarvona przez kilka lat prowadził intensywne prace, ale spodziewane efekty nie nadchodziły. Dopiero kiedy zdecydował się usunąć wspomniane wyżej baraki, odniósł sukces, a jego imię na zawsze zapisało się na kartach historii.

Mumia, sarkofag i maska Tutanchamona – co warto wiedzieć?

Poszukiwania grobowca Tutanchamona i późniejszy sukces to jeden z największych sukcesów archeologicznych początków XX wieku. Po otwarciu egipskiego grobowca oczom odkrywców ukazały się liczne skarby. Jednak to sarkofag króla zwrócił największą uwagę. Pochowano go sarkofagu z kwarcytu, w który włożono jeszcze trzy trumny ze złotej blachy. Kryły one mumię faraona oraz złotą maskę, która waży ponad 10 kilogramów. Wykonana jest w całości ze złota, misternie zdobiona, znajduje się wśród najcenniejszych eksponatów Muzeum Kairskiego w Egipcie.

Co jeszcze znajdowało się w grobowcu?

Królewski grobowiec krył wiele bezcennych skarbów. Wśród znalezisk egiptologów były cztery skrzynie grobowe ze złotej blachy, a także wszystko, co młodemu władcy Egiptu mogło być potrzebne w zaświatach. Starożytni Egipcjanie dbali bowiem, by po przejściu na drugą stronę zmarłemu nie brakowało rzeczy, do których był przyzwyczajony. Grobowiec Tutenchamona został więc wyposażony między innymi w:

• złoty tron;
• trzy złote łoża;
• pozłacane rydwany;
• posąg władcy;
• a także kilka tysięcy obiektów.

Klątwa Tutanchamona

Nieprzebrane skarby, które po śmierci Tutanchamona znalazły się w jego grobie, nie rozsławiłyby władcy tak, jak historia rzekomej klątwy. Wszystko zaczęło się od śmierci Georga’a Carnarvona – lord Carnarvon zmarł w kwietniu 1923 roku, dwa miesiące po oficjalnym otwarciu komory grobowej władcy. Przyczyna była bardzo prozaiczna, został bowiem ukąszony przez moskita, a jego stan pogorszył się wskutek infekcji, która wdała się w rankę. Pojawiły się jednak artykuły autorstwa Marie Corelli – powieściopisarka twierdziła, że ma dowody na istnienie klątwy i znajdują się one w starożytnych arabskich manuskryptach.

Na czym polega klątwa Tutenchamona?

Według plotek po śmierci faraona nad drzwiami do grobowca została wyryta inskrypcja, która zawierała przekleństwo. Miała bronić skarbów mumii przed rabusiami – niektórzy w ten sposób tłumaczyli fakt zachowania grobu w nienaruszonym stanie. Pojawiły się także spekulacje, że do śmierci przyczyniły się nieznane ówcześnie grzyby, bakterie bądź inne substancje, na które ludzie żyjący na początku XX wieku nie byli uodpornieni. Trudno to jednak potwierdzić, ponieważ chociaż twierdzono, że „ofiar” było około dwudziestu, powiązanie okazało się mocno naciągane. Mimo że to Carter prowadził ekspedycję, zmarł dopiero w 1939 roku, a inni jej członkowie dożyli sędziwego wieku. Warto jednak zaznaczyć, że z całej ekipy do 1930 roku przy życiu pozostał jedynie jej szef. Przyczyniło się to do opisania jej w prasie, książkach, a nawet nakręcenia filmów i programów telewizyjnych.

Wszystkie te fakty i mity, które są związane z grobowcem Tutenchamona, przyczyniły się do rozsławienia młodego władcy. Stał się jednym z najbardziej znanych egipskich faraonów, chociaż za swojego życia nie wsławił się wybitnym czynem. Wtedy był raczej synem Echnatona i wnukiem potężnego Amenhotepa, który objął tron jako dziecko. Grobowiec Tutanchamona do dzisiaj budzi emocje. Współcześni badacze twierdzą, że znajdują się tam jeszcze nieodkryte komnaty, jednak trudno potwierdzić tę hipotezę, bez uszkodzenia zabytku.