Przemyśl nie jest zbyt popularny wśród turystów, a szkoda. Wielu przyjezdnych ze zdumieniem odkrywa fakt, że mnóstwo tu zabytków. Sam neobarokowy budynek dworca kolejowego przypomina raczej wiedeński pałacyk. W podobnym stylu wybudowano też wiele kamienic, a pamiętają one czasy Galicji. Miasto słynie też z wielu zabytkowych kościołów katolickich oraz prawosławnego soboru i cerkwi z bizantyjskim wystrojem. Z kolei puste, zapomniane synagogi świadczą o tym, że dawniej mieszkała tu też społeczność żydowska. Do atrakcji Przemyśla należą także zabytki militarne, punkty widokowe, tereny zieleni oraz sporo współczesnych rozrywek.
Co wiemy o historii Przemyśla?
Jeśli wierzyć legendzie, miasto założył książę Przemysław, który podczas polowania w tutejszych miastach zobaczył niedźwiedzia. Stąd zwierzę to widnieje w herbie Przemyśla. Ze źródeł historycznych i odkryć archeologicznych wynika, że już przed X wiekiem istniała tu osada plemienia Lędzian. W czasach pogańskich usypano też Kopiec Tatarski, na którym oddawano cześć bóstwom. Odkryte przy zamku fragmenty piastowskiej rotundy i palatium wzniesiono na polecenie króla Bolesława Chrobrego. W okresie wczesnego chrześcijaństwa, gród w widłach Wiaru i Sanu, w wyniku najazdów i traktatów, przechodził w ręce władców polskich, Rusi Kijowskiej i Węgier. Ziemię przemyską przyłączył do swoich dóbr król Kazimierz Wielki w roku 1340.
Przemyśl – okres bogactwa, kryzysów i wojen
Kazimierz Wielki nakazał zbudować potężny, jak na owe czasy, zamek. Wkrótce, bo już w 1389 roku, Przemyśl uzyskał prawa miejskie. Kolejne stulecia to okres, kiedy miasto stawało się coraz ładniejsze bogatsze, a to z racji położenia przy szlaku handlowym na Ruś i spławianiu towarów Sanem. Połowa XVII wieku to czas licznych najazdów tatarskich, szwedzkich i węgierskich. W okresie zaborów Przemyśl był jednym z największych i najpiękniejszych miast na Galicji. Powstała linia kolejowa ze Lwowa przez Przemyśl do Wiednia i Budapesztu, a cesarz Austro-Węgier nakazał zbudować neobarokowy dworzec. W II połowie XIX wieku zbudowano imponującą Twierdzę Przemyśl, która miała strzec granic przed napaścią Rosji. W okresie II wojny, w związku z granicą na Linii Mołotowa, miasto podzielone było między III Rzeszę, a Związek Radziecki.
Przemyśl – atrakcje na Starym Mieście
Najstarsza dzielnica miasta znajduje się między wschodnim brzegiem Sanu, a wzgórzami Zniesienie i Trzech Krzyży. Charakterystyczne obiekty w tej okolicy, to:
- królewski zamek, zwany „kazimierzowskim”, pod którym rozpościerają się zielone pagórki Parku Zamkowego;
- archikatedra i inne zabytkowe świątynie;
- zabytkowe kamienice wokół Rynku Starego Miasta;
- kładka pieszo-rowerowa, prowadzący na deptak nadrzeczny i taras widokowy;
- fragmenty murów obronnych przy ulicy Basztowej;
- zegarowa wieża i fontanna przy Placu Niepodległości.
Rynek i pomnik Wojaka Szwejka
Rozległy i pochyły rynek był dla mieszkańców i turystów miejsce odpoczynku i spotkań. Szerokie schody łączą część parkową ze skarpą, na której stoją odnowione kamienice z podcieniami. Uwagę przyciąga urokliwa fontanna z figurą niedźwiedzia i pomnik siedzącego Józefa Szwejka w towarzystwie pieska. Wojak siedzi na skrzyni z amunicją, a w rękach trzyma kufel z piwem i fajkę. W dniu 19 marca odbywają się tu coroczne zjazdy jego imienników. Pod rynkiem znajdują się przemyskie podziemia, czyli system piwnic, służących dawniej za magazyny. Obecnie na rynku i w podziemiach trwają prace archeologiczne i remontowe. Trudno przewidzieć, jak to miejsce będzie wyglądało po ich zakończeniu.
Zamek Kazimierzowski w Przemyślu
Zamek wzniesiono pierwotnie w 1340 roku. Z tego okresu zachowała się tylko ostrołukowa brama wjazdowa. Obecna, renesansowa budowla z 4 basztami pochodzi z XVI wieku. Mieści się tu Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek”, a w nim m.in. ekspozycje z pamiątkami królewskimi, galeria malarstwa i sala teatralna. Na dziedzińcu odsłonięto fundamenty wczesnopiastowskiej wieży i paladium.
Zabytki sztuki sakralnej. Katedra, kościoły i cerkwie greckokatolickie
Jest ich w Przemyślu mnóstwo, a większość z nich to zabytki z cennym wyposażeniem, będące przykładem bogatego w zdobienia stylu renesansowego, barokowego i rokoko. Najpiękniejsze przemyskie świątynie, to:
- barokowa Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia NMP i Jana Chrzciciela i oddzielna dzwonnica;
- archikatedra bizantyjsko-ukraińska św. Jana Chrzciciela z cennym ikonostasem;
- kościół św. Marii Magdaleny i klasztor franciszkanów z XVIII wieku;
- XVII-wieczny klasztor karmelitów i kościół św. Teresy;
- kościół św. Antoniego Padewskiego z XVII wieku przy Placu na Bramie, który niegdyś pełnił funkcję barbakanu w murach obronnych.
Wieża zegarowa w Przemyślu
Czy wiesz, że Przemyśl jest stolicą ludwisarstwa i produkcji fajek? Dzwony odlewane w przemyskiej pracowni ludwisarskiej są słynne w całej Europie. Podobnie zresztą, jak fajki, również do dziś produkowane w tym mieście. Ekspozycje tych oryginalnych gałęzi produkcji obejrzysz w malowniczej Wieży Zegarowej. Budowla znajduje się przy Placu Niepodległości, a pochodzi z XVIII wieku. Miała być elementem katedry prawosławnej, której jednak nie zbudowano. Obecnie na kilku jej piętrach mieszczą się ekspozycje przedstawiające technikę odlewu dzwonów oraz wystawy prezentujące dzwony i fajki. Na szczycie zaś znajduje się taras widokowy z malowniczą panoramą Starego Miasta.
Kopiec Tatarski na wzgórzu Zniesienie. Punkty widokowe w Przemyślu
Kopiec ma wysokość około 352 m n.p.m. i rozciąga się z niego piękna panorama Pogórza Przemyskiego. Dojedziesz tu autem ale możesz też wjechać kolejką krzesełkową na Zniesienie. Jego zbocza to słynny w tym regionie zimowy stok narciarski. Całoroczną atrakcją na wzgórzu jest tor saneczkowy. Charakterystycznym punktem w tej okolicy jest niewielki amfiteatr oraz Krzyż Zawierzenia, zbudowany w 2000 roku z okazji wielkiego jubileuszu chrześcijaństwa. Inny, mniej znany ale równie malowniczy taras panoramiczny znajdziesz na Winnej Górze w dzielnicy Zasanie.
Forty Twierdzy Przemyśl i inne zabytki militarne
XIX-wieczną twierdzę o obwodzie 45 km, tworzyły m.in. dwa pierścienie i 38 fortów. Olbrzymie znaczenie odegrała podczas I wojny światowej, kiedy to wojska carskie oblegały miasto. Do tej pory zachowały się w dobrym stanie forty i spory fragment murów fortecznych. Niektóre znajdują się na terenie miasta, a inne w okolicy. Ponadto w czasie II wojny władze sowieckie zbudowały tu tzw. punkty oporu przed wrogimi, zachodnimi wojskami. Najciekawsze obiekty wojskowe, które warto zwiedzić, to:
- Brama Sanocka Dolna – warownia forteczna z 1880 roku (przy drodze nr 28, na wysokości basenów);
- Fort XVI Zniesienie i Brama na Zniesieniu;
- sowiecki bunkier Kaponiera 8813 z czasów II wojny światowej (przy hotelu Gromada).
Inne miejsca i atrakcje w Przemyślu
Zwiedzając Przemyśl, warto zatrzymać się w licznych placówkach związanych z historią regionu, kulturą i nauką. Oto one:
- eklektyczny Pałac Lubomirskich z XIX wieku, obecnie siedziba uczelni wyższej;
- Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej przy Placu Joselewicza;
- Muzeum Historii Miasta Przemyśla przy Rynku Starego Miasta;
- Wodny Plac Zabaw i Park Rozrywki „Fun Park” przy stadionie miejskim.
Trasy rowerowe i szlaki piesze w Przemyślu i okolicy
Przez miasto przebiega Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo. Wokół fortów obronnych Twierdzy Przemyśl wytyczono czarny szlak pieszy, a dla rowerzystów Forteczną Trasę Rowerową. Podzieloną ją odcinek południowy (długość 51,5 km) i północny (34,5 km). Obydwa są dość wymagające z uwagi na licznie podjazdy i odcinki o nawierzchni szutrowej. Na terenie Parku Zamkowego wytyczono szlaki do spacerów i trekkingu.
Ciekawe miejsca w okolicy Przemyśla
Jeśli wystarczy ci czasu, to koniecznie zwiedź okolice Przemyśla. Oto co warto zobaczyć:
- Fort I Salis-Soglio – element twierdzy Przemyśl, położony w Jaksmanicach przy granicy z Ukrainą;
- Arboretum w Bolestraszycach;
- Zamek w Krasiczynie z przełomu XVI i XVII wieku;
- Sanktuarium Matki Bożej Kalwaryjskiej w Kalwarii Pacławskiej.
Co zjeść i gdzie nocować w Przemyślu?
Szukając noclegu w Przemyślu miej na uwadze, że baza hotelowa dopiero się rozwija. Wielu turystów chwali sobie noclegi w prywatnych apartamentach i w podmiejskich agroturystykach. W regionalnej kuchni widać wyraźnie wpływy wschodnie. Sprawdź jak smakują gołąbki kresowe i fuczki.
Atrakcje Przemyśla to przede wszystkim historyczna zabudowa w centrum oraz forty obronne. Wiele uroku mają mosty na rzece, przybrzeżne deptaki oraz niepowtarzalny klimat przygranicznego miasta.
Zobacz też:
- Altea – co warto zobaczyć w mieście w Hiszpanii? Idealne miejsce na wypoczynek!
- Prowincja Jaen – stolica oliwy z oliwek i zabytki miasta Jaén w południowej Hiszpanii
- Grenoble – co warto zobaczyć w Alpach? Najciekawsze miejsca we Francji
- Kameralna Chorwacja. Czym zaskoczy Cię Hum – najmniejsze miasto świata?
- Kavala – greckie niebieskie miasto na wczasy. Sprawdź informacje praktyczne o mieście i okolicach: położenie, zabytki i plaże
- Historyczny spacer po Stone Town. Co zobaczysz w stolicy Zanzibaru?
- Najciekawsze muzea Warszawy. Gdzie pójść, aby ciekawie spędzić czas?
- Wilno – stolica Litwy. Przewodnik krajoznawczy
