Halloween w Polsce – czy w naszym kraju obchodzi się święto duchów?

Halloween to święto, które wielu kojarzy przede wszystkim z mrocznym klimatem, horrorami, wymyślnymi kostiumami i zbieraniem cukierków. Jednak upiorny nastrój i pogańskie korzenie Halloween budzą w naszym kraju spore kontrowersje. Czy to jedyne powody, dla których niektórzy uważają, że nie powinno się obchodzić Halloween w Polsce? Przekonaj się, skąd wywodzi się święto i jakie zwyczaje są z nim związane oraz sprawdź, jak możesz przygotować się na ostatni dzień października, jeśli zamierzasz je obchodzić.

Halloween w Polsce – geneza święta

Dokładne pochodzenie święta Halloween nie jest znane. Uważa się, że na jego obecny kształt miały wpływ dawne zwyczaje Celtów, a dokładnie kultywowanie gaelickiego święta Samhain. Wielu folklorystów uważa, że obchodzono je na terenie Irlandii, Szkocji oraz na Wyspie Man. Święto było związane z końcem lata, żniwami i tzw. czasem granicznym, kiedy to granica pomiędzy światem żywych i umarłych stawała się bardzo cienka. Społeczności, które nawiązywały do celtyckich tradycji, odznaczały się wieloma zwyczajami mającymi na celu zarówno upamiętnienie zmarłych, jak i odpędzenie złych duchów. Celebrujący święto przebierali się w kostiumy, piekli ciastka i dzielili się nimi oraz drążyli rzepy i przerabiali na latarnie. Nazwa Halloween wywodzi się z określenia All Hallow’s Eve, czyli wigilii dnia Wszystkich Świętych, obchodzonej już we wczesnochrześcijańskich społecznościach.

Halloween w Polsce jako święto z krótką tradycją

Zwyczaje związane ze świętem dotarły do USA wraz z purytanami. To jednak masowa migracja Szkotów i Irlandczyków w XIX wieku sprawiła, że rozpowszechniły się różnorodne zwyczaje. Dawne obrzędy zaczęły ewoluować i przeplatać się z lokalnymi tradycjami. Święto w swoim obecnym kształcie to zatem wynik wpływu kultury amerykańskiej. Halloween w Polsce zagościło dopiero w latach 90. XX wieku. Od tamtej pory z każdym rokiem cieszy się coraz większą popularnością, a corocznie 31 października dzieci zachodzą do domów i mieszkań przebrane za straszydła, a ich głównym celem jest zbieranie słodyczy.

Zabawy na Halloween w Polsce i nie tylko

Z celebracją Halloween wiąże się wiele charakterystycznych zabaw i zwyczajów. Chociaż są one ściśle związane przede wszystkim ze sposobem świętowania na Zachodzie, stają się coraz popularniejsze także w Polsce.

Kostiumy na Halloween

Zwyczaj przebierania się na Halloween wywodzi się jeszcze z terenów Irlandii i Szkocji. Tradycyjnie kostiumy były wzorowane na potworach, duchach, wampirach, czarownicach czy diabłach. Z czasem jednak coraz większą popularnością cieszyły się jednak również przebrania oparte o postaci z filmów i książek, a niekiedy także celebrytów.

Straszne atrakcje

Inną popularną atrakcją związaną ze świętowaniem Halloween w Polsce i innych częściach świata jest wywoływanie w świętujących uczucia strachu. Przebieranie się w kostiumy wzorowane na postaciach z horrorów to tylko jedna z metod świętowania. Celebrujący zbierają się także na imprezach halloweenowych, podczas których opowiadają sobie straszne historie. Coraz popularniejszą rozrywką są także wspólne wyprawy się do tzw. domów strachu, które są upiornie przystrojone. Zatrudnieni aktorzy napędzają odwiedzającym niemałego stracha. Sporym zainteresowaniem cieszą się także specjalne pokazy filmów grozy, które przyciągają całe rzesze wielbicieli zarówno samego horroru, jak i święta Halloween.

Cukierek albo psikus

To rozrywka, na którą czekają przede wszystkim dzieci. „Cukierek albo psikus” to tradycja polegająca na chodzeniu od domu do domu z pojemnikiem na cukierki. Najmłodsi nie idą spać, ale pukają do drzwi z prośbą o słodycze. Jeżeli ktoś odmawia podarku, odwiedzający mają prawo spłatać takiej osobie niegroźnego psikusa.

Drążenie dyni

Nieodłącznym zwyczajem związanym z Halloween w Polsce i nie tylko jest wykonywanie lamp (w krajach anglosaskich zwane Jack-o’-lanterns) z wydrążonych dyni. Takie dekoracje mogą przyjmować różne kształty – zarówno straszne twarze i imitacje czaszek, jak i bardziej skomplikowane wzory. Taki lampion stawia się pod drzwiami lub w oknach, co może być sygnałem, że w danym domu obchodzi się Halloween.

Coraz częściej organizowane są także konkursy na najbardziej wymyślny kształt wycięty w dyni! Stanowią prawdziwą gratkę dla osób kreatywnych i wykazujących wyjątkowe zdolności manualne.

Jedzenie na Halloween

Przygotowania do święta Halloween nie mogą obyć się bez specjalnego jedzenia. Na stołach dominują przede wszystkim słodkie przysmaki – zarówno tradycyjne cukrowe jabłka, namaczane w karmelu lub toffi, jak i kupowane w sklepach cukierki i czekoladki. Popularne są również wszelkie wypieki dyniowe, a na imprezach dla dorosłych – tematyczne drinki alkoholowe.

Inne zabawy na Halloween

Jeżeli wizyta na festiwalu horrorów lub w domu strachów cię nie przekonuje, być może zainteresują cię inne zabawy halloweenowe? Osoby celebrujące to święto często angażują się w takie atrakcje jak:

• przeskakiwanie przez świeczki – zapalone świeczki rozstawia się na ziemi, formując kształt koła. Te, które nie zgasną, są symbolem szczęścia w nadchodzącym roku;
• wróżenie – przeszłość można przepowiadać np. z obierek jabłek;
• jedzenie jabłek bez pomocy rąk – jabłka wiesza się na nitkach lub wrzuca do miski z wodą. Ten, kto pierwszy zje jabłko, nie używając do tego rąk, wygrywa.

Kontrowersje związane ze świętem duchów

Społeczeństwo polskie, według oficjalnych statystyk, to w 84% katolicy. Chociaż ten odsetek zmniejsza się z każdym rokiem, Kościół katolicki i tradycyjne wartości w dalszym ciągu odgrywają bardzo dużą rolę. Ze względu na pogańskie korzenie Halloween przedstawiciele Kościoła są wobec niego krytyczni. Ich śladem także znaczna część wierzących potępia to święto i stanowczo sprzeciwia się jakimkolwiek obrzędom z nim związanym. Niektórzy z hierarchów Kościoła rzymskokatolickiego utożsamiają to święto z kultem szatana. Krytycznie w stosunku do Halloween w Polsce odnoszą się również przedstawiciele wspólnoty prawosławnej, luterańskiej, episkopalnej oraz Świadkowie Jehowy.

Dziady a Halloween

Halloween w Polsce jest świętem mocno skomercjalizowanym i nie ma wiele wspólnego z rodzimymi zwyczajami. Z tego powodu krytycznie w stosunku do niego wypowiadają się nie tylko przedstawiciele wspólnot religijnych, lecz także tzw. rodzimowiercy słowiańscy. Przyjmują oni elementy kultury przedchrześcijańskiej, w szczególności pochodzące z XIX-wiecznych zapisów.

Czy obrzęd dziadów ma swoich kultywatorów?

Zamiast Halloween rodzimowiercy celebrują obrzęd, jakim są dziady, znane przede wszystkim z Mickiewiczowskiego dramatu. Wieszcz nawiązywał w nim do staropolskiego obrzędu, odbywającego się z nocy z 31 października na 1 listopada. Duchy przodków miały pojawiać się wówczas wśród żywych, dlatego przygotowywano im strawę. Urządzano więc wystawne uczty w domach lub na cmentarzach. Część potraw wysypywało się na podłogę lub grobową ziemię, „karmiąc” w ten sposób zmarłych przodków. Popularne było również palenie ogniska, które miało oświetlać drogę zbłąkanym duszom i doprowadzić je do ich rodziny. Pozostałością tego zwyczaju jest zapalanie zniczy na grobach.

To, czy warto obchodzić Halloween w Polsce, jest kwestią indywidualną. Praktykujący katolicy raczej nie będą skłonni do jego świętowania, podobnie rodzimowiercy. Jeżeli jednak twoje poglądy i wiara nie nakazują ci unikania Halloween, jego celebracja może być świetną okazją do zabawy, przebieranek i dużej ilości słodyczy!