Półwysep Peloponez – geografia, historia, zabytki. Poznaj ciekawe miejsca i atrakcje Peloponezu na wczasy w Grecji!

Peloponez to nazwa historyczna i geograficzna – obszar krain antycznej Grecji nie do końca pokrywa się z mapą fizyczną. Główną różnicę stanowi tu Przesmyk Koryncki, który łączy najbardziej wysuniętą na południe część Półwyspu Bałkańskiego z kontynentalną Europą. Bez niego Półwysep Peloponeski ma ok. 21,4 tys. km² powierzchni. Lądowy przesmyk oddziela Zatokę Koryncką na Morzu Jońskim od Zatoki Sarońskiej, która jest częścią Morza Egejskiego. Najsłynniejsze miasta i polis tych terenów w starożytności to Sparta, Korynt, Mykeny, Epidauros, Argos czy Olimpia. W wielu miejscach znajdują się zabytki z listy światowego dziedzictwa UNESCO. Wykopaliska archeologiczne w dawnych świątyniach, teatrach czy stadionach wciąż trwają, a bezcenne eksponaty trafiają do greckich muzeów. Na nudę nie będą narzekać także miłośnicy aktywnego wypoczynku i relaksu na malowniczych plażach. Czytaj dalej!

Po wykopaniu Kanału Korynckiego półwysep Peloponez stał się de facto wyspą

Idea skrócenia drogi morskiej z Aten i greckich wysp na Morzu Egejskim na Morze Jońskie, Adriatyckie czy Półwysep Apeniński pojawiła się już w starożytności. Miasto Korynt dorobiło się fortuny dzięki tzw. Diolkos – kamiennej drodze z rampą, po której przeciągano statki z jednego brzegu przesmyku na drugi. Taka operacja trwała znacznie krócej, niż żegluga przez ok. 200 mil morskich wokół Peloponezu, a ślady tego rozwiązania zachowały się do dziś. Za czasów Cesarstwa Rzymskiego i Nerona rozpoczęły się prace nad przekopem, ale zaniechano ich ze względu na koszty i skalę trudności wyzwania. Budowę „wznowiono” z użyciem efektywniejszych technologii i dokończono pod koniec XIX stulecia, w latach 1881–93. Dziś znacznie Kanału Korynckiego nieco spadło, z uwagi na gabaryty największych statków transportowych. Jego parametry to:

• 6,3 km długości;
• 21,3–24,6 m szerokości;
• 8,3 m głębokości;
• natężenie ruchu – ok. 11 tys. jednostek w ciągu roku.

Komunikację lądową pomiędzy Peloponezem a Przesmykiem Korynckim i kontynentem zapewnia 6 mostów – 1 kolejowy, 1 pieszy i 4 drogowe. Szczególnie interesujące są przeprawy samochodowe na skrajach przekopu. To mosty zwodzone, choć bardziej pasowałoby określenie „zatapiane” – ruchome przęsła nie są podnoszone, tylko opuszczane na dno. Rejs Kanałem Korynckim to ogromna atrakcja turystyczna, m.in. ze względu na bliskość wysokich i stromych ścian. W niektórych miejscach skały wznoszą się na 78 metrów ponad taflę wody.

Szczypta historii Grecji – Związek Peloponeski, starożytny Korynt

Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą sprzed ok. 7 tysięcy lat. Początki cywilizacji greckiej na Peloponezie sięgają XX wieku p.n.e., kiedy to półwysep został podbity przez Achajów. Najazd z Dorów z XIII/XII w. p.n.e. przyczynił się do upadku kultury mykeńskiej na tych terenach. Ok. 500 lat później dominującą rolę zaczęła odgrywać Sparta – pod jej przewodnictwem w VI stuleciu p.n.e. powstała Symmachia Lacedemońska, czyli Związek Peloponeski.

Poszczególne polis na półwyspie zachowywały niezależność, ale dowództwo nad wspólnymi wojskami przejmowali Spartanie, np. podczas wojny peloponeskiej z Atenami i Ateńskim Związkiem Morskim. Sojusz rozpadł się w 366 r. p.n.e., potem powstawały kolejne związki, w różnych konfiguracjach – koryncki/helleński oraz achajski. W 146 r. p.n.e. wszystkie tereny znalazły się pod kontrolą Rzymu, a potem Bizancjum. Krótko panowali tu krzyżowcy, po nich utworzono bizantyjski Despotat Morei. W 1460 Półwysep Peloponeski przejęli Turcy, po nich Wenecjanie, a od 1830 stanowi część Grecji. Główne krainy historyczne Peloponezu to:

• Achaja;
• Arkadia;
• Lakonia;
• Mesenia;
• Argolida;
• Elida.

Korynt

W starożytności Korynt był jedną z 3 najważniejszych greckich polis, obok Aten i Sparty. Antyczne ruiny miasta leżą ok. 6 km na południowy zachód od współczesnego, nadmorskiego kurortu. Znajdują się tu m.in. pozostałości teatru oraz licznych budowli sakralnych. Warto wspomnieć, że na Peloponezie cześć bogom olimpijskim oddawali również Rzymianie. Najważniejsze zabytki hellenistyczne w Koryncie to świątynia Apollina oraz fundamenty sanktuarium Afrodyty, gdzie kapłanki i niewolnice uprawiały prostytucję na cześć bogini miłości (stąd „córy Koryntu”). Pozostałości tej świątyni odkryto przy okazji wykopalisk na wzgórzu Akrokorynt, gdzie w X w. wzniesiono bizantyjski zamek obronny. Warto zwiedzić również Muzeum Archeologiczne Starożytnego Koryntu, z fascynującą ekspozycją posągów i innych artefaktów.

Ciekawe miejsca na Peloponezie. Zwiedzanie Sparty i Mistry, antyczne Mykeny i Argos

Starożytna Sparta również znajduje się nieco na uboczu dzisiejszego miasta. W obrębie aktualnego centrum warto zobaczyć grób Leonidasa – słynnego dowódcy Greków w bitwie pod Termopilami – oraz Muzeum Oliwki i Greckiej Oliwy. Wśród gajów oliwnych na wzgórzach znajdują się m.in. antyczna agora, spartański akropol i pozostałości pałacu Menelaosa, który wg mitologii miał przez 10 lat oblegać Troję, by odzyskać żonę Helenę. Naturalnie Koniecznie trzeba zobaczyć Muzeum Archeologiczne Sparty. Współczesna zabudowa w wielu wymiarach przenika się z Mistrą – bizantyjskim miastem na półwyspie Peloponez, którego okres świetności przypadł na średniowiecze, a po 1834 r. zostało niemal całkowicie opuszczone. Jej obiekty zapewniły sporo budulca dla nowej Sparty. To tu wybrano ostatniego cesarza Bizancjum – Konstantyna XI, który wcześniej pełnił funkcję despoty miasta. Najważniejsze zabytki, z jakich słynie Mistra, to:

• katedra Mitrópolis;
• klasztor Pandánassa;
• klasztor Perivléptos;
• klasztor Vrondochión;
• kościół Hagia Sofia;
• kaplica św. Jerzego;
• Pałac Despotów Mistry.

Mykeny

Mykeny na Peloponezie uważa się za jedną z kolebek greckiej, a więc i europejskiej cywilizacji. Choć miano najstarszego miasta świata zwykle przypisuje się pobliskiemu Argos, gdzie rozwijał się kult Hery, to osada rzekomo założona przez Perseusza była wówczas ważniejsza. Dziś w Mykenach mieszka niespełna 400 osób. Warto odwiedzić pozostałości Mykeńskiej Cytadeli, otoczonej murami cyklopowymi (wedle mitologii wzniesionymi przez jednookich olbrzymów). Szczególnie ciekawe są także grobowce (zdobywcy Troi Agamemnona, jego żony Klitajmestry), Skarbiec Atreusza oraz Lwia Brama. Na terenie tutejszych wykopalisk archeologicznych utworzono muzeum. Z kolei w Argos warto wybrać się na zwiedzanie:

• zamku Larissa;
• pozostałości agory;
• ruin greckiego teatru;
• antycznych łaźni;
• Bizantyjskiego Muzeum Argos.

Podczas wycieczki na Peloponez warto zobaczyć także Olimpię i zabytki Epidauros

Kolebka igrzysk olimpijskich to punkt obowiązkowy każdego fana sportu. Do dziś w Olimpii, uroczyście zapala się znicz, który w starożytności niósł pokój i wzywał do szlachetnej, uczciwej rywalizacji. Ceremoniał w ruinach świątyni, wśród drzewek oliwnych, możliwie wiernie odtwarza przebieg antycznych rytuałów. Wedle greckiej mitologii, pierwsze zawody na Peloponezie zorganizował sam Zeus, po pokonaniu Kronosa. Inne wersje wskazują na Heraklesa, Peliasza i władców Elidy. Początek imprez znanych historii datuje się na 776 r. p.n.e. Olimpia pozwala na zwiedzanie m.in.:

• antycznego stadionu;
• ruin świątyni Zeusa, Filipejonu;
• Muzeum Archimedesa;
• Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich;
• Muzeum Archeologicznego;
• pozostałości świątyni Hery.

Epidauros leży we wschodniej części Półwyspu Peloponeskiego. Turystyczną wizytówką miasta jest antyczny kompleks kulturalno-sportowy, ze stadionem i teatrem na świeżym powietrzu. To jedne z najlepiej zachowanych zabytków starożytnej Grecji. Amfiteatr w Epidauros może pomieścić ok. 14 tys. widzów, słynie również z doskonałej akustyki. Turyści, którzy chcą przede wszystkim zwiedzać i poznawać historię, powinni odwiedzić również:

• świątynię Asklepiosa;
• marmurowe grobowce (tolos);
• Katagogeion – ruiny hotelu z IV w. p.n.e.;
• Muzeum Archeologiczne Asklepiejonu Epidauros;
• świątynię Artemidy;
• Sanktuarium Apollina Maleatasa.

Główne kąpieliska i plaże Peloponezu. Gdzie odpoczywać nad morzem w Grecji?

Tuż przy brzegu Zatoki Sarońskiej w Epidauros, mniej więcej na wysokości wulkanicznego półwyspu Methana, znajdują się ruiny zatopionego miasta. Akwalung zdecydowanie ułatwiłby jego eksplorację, ale sporo osób nurkuje tu bez jakiegokolwiek sprzętu. Turyści, którzy wolą odpoczynek na pięknej piaszczystej plaży, mogą pozostać w obrębie kąpieliska Yialasi. Warto wybrać się również na pobliską Kalamaki, z przystanią Agio Vlassis. Inne kamieniste, żwirowe, piaszczyste lub piaszczysto-żwirowe plaże na Peloponezie to m.in.:

• Neas w Epidauros;
• Skafidia w wiosce o identycznej nazwie;
• Kakovatos nad zatoką Kyparissia;
• wyjątkowo długa Epitaliou;
• Bouka i Analipsi nieopodal Mesini;
• Kalamatas;
• Kokkinias;
• kąpieliska w Patras;
• Alikes i Egiou przy kurorcie Ejo;
• plaże Loutraki po kontynentalnej stronie Kanału Korynckiego.

Walory przyrodnicze półwyspu Peloponez. Góry Tajgetos, wodospady, Jezioro Stymfalijskie, jaskinie Diros

Klimat i ukształtowanie terenu stwarzają doskonałe warunki, by leniwe greckie wakacje zamienić w aktywny wypoczynek. Miłośnicy trekkingu i hikingu z chęcią wybiorą się na szlaki górskiego pasma Tajgetos, nazywanego także Tajget – to najwyższe, dość wymagające góry Peloponezu. Ich główny szczyt, o identycznej nazwie, wznosi się na 2407 m n.p.m. Kolejne opcje to piesze lub rowerowe wycieczki w szczególnie malownicze okolice, takie jak:

• wodospady Polilimnio niedaleko Charavgi;
• Jezioro Stymfalijskie między Vitiną i Kiatou (warto zwiedzić pobliskie Muzeum Przyrodnicze)
• góra Kyllini (2376 m n.p.m.), mityczne miejsce narodzin Hermesa;
• Góra Eliasza (798 m);
• groty Kastania;
• jaskinie Diros (zwiedzanie drogą wodną) niedaleko wioski Charia.

Peloponez daje mnóstwo atrakcyjnych możliwości spędzania wolnego czasu. Jedno wydaje się pewne – będziesz żałować, że twój pobyt w Grecji skończył się tak szybko. Kolejny turnus nie powinien mieć nic wspólnego z „powtórką z rozrywki”. Chyba że niektóre zakątki i zabytki na półwyspie tak przypadną ci do gustu, że zechcesz odwiedzić je ponownie!