Położony w rejonie egejskiej części Turcji Efez, jest prawdopodobnie najlepiej zachowanym starożytnym miastem w basenie Moza Śródziemnego. W przeszłości było to tętniące życiem miasto handlowe oraz ośrodek kultu bogini płodności Kybele. Współcześnie starożytne ruiny udostępniane są turystom, którzy co roku przybywają tu z całego świata. Na terenie Efezu stale prowadzone są prace badawcze i wykopaliska archeologiczne, dzięki czemu, za każdym razem możemy spodziewać się czegoś nowego.
Historia Efezu
Istnieje wiele legend dotyczących początków Efezu. Według jednej z nich miasto zostało wybudowane w XII wieku p.n.e. przez wojownicze Amazonki. Greckie podania wiążą powstanie miasta z postacią Andoklosa, syna ateńskiego władcy Kodrosa. Według legendy Andoklos przed wyprawą w te strony otrzymał wskazówki od wyroczni, która przepowiedziała, że nowe miasto powinno powstać w miejscu, które wskażą mu ryba i dzik.
Jak było, nie wiadomo. Pewne jest, że według ustaleń archeologów miasto zostało założone około IX wieku p.n.e. jako jedno z miast Federacji Jońskiej. Dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu miasto rozwijało się jako port i ważny ośrodek handlowy. Przybysze Hellady umiejętnie zaadaptowali lokalny kult bogini-matki Kybele, czyniąc patronką miasta grecką boginię Artemidy. Jej świątynia została wybudowana w miejscu dawnego sanktuarium Kybele i szybko zaczęła przyciągać pielgrzymów ze wszystkich obszarów antycznej Grecji. Szczyt rozkwitu miasta przypada na przełom VI i V wieku, kiedy zamieszkiwał tu autor zwrotu Panta Rei (Wszystko płynie) Heraklita.
Przez kolejne wieki miasto rządzone było na przemian przez Greków i Macedończyków. W 334 p.n.e. dotarł tu sam Aleksander Wielki, który złożył Artemidzie ofiarę i pomógł odbudować miasto po dziesięcioleciach zbrojnych konfliktów z Persami. W II wieku p.n.e. miasto zostało włączone w granice Imperium Rzymskiego, a następnie Bizantyjskiego. Wraz z rozwojem chrześcijaństwa Efez zaczął podupadać, co przypieczętowały najazdy arabskie w VII wieku. Po tym okresie miasto istniało nadal jako niewielka osada, ale już nigdy nie odzyskało dawnej świetności.
Wykopaliska archeologiczne w Efezie
Efez stał się obiektem zainteresowania archeologów w 1863 roku, kiedy inżynier John Turtle Wood rozpoczął poszukiwania ruin świątyni Artemidy. Po sześciu latach badań udało się zidentyfikować jej lokalizację i rozpoczęły się intensywne prace archeologiczne. W 1898 opiekę nad wykopaliskami przejął Austriacki Instytut Archeologiczny, który do dzisiaj prowadzi tam wykopaliska. Znaleziska z Efezu to zarówno dobrze zachowane ruiny obiektów, jak i przedmioty użytkowe i biżuteria, które znajdują się w muzeach na całym świecie. Wśród placówek można wymienić m.in. Muzeum Efeskie w Selcuku, Muzeum Efezu w Wiedniu i Muzeum Brytyjskie w Londynie.
Zabytki Efezu – co zobaczyć?
Park archeologiczny w Efezie zajmuje spory obszar. Wystarczy jeden rzut oka na mapę wykopalisk, aby zorientować się, że można tu spędzić nawet kilka dni. Jeśli więc planujesz na Efez jeden dzień, warto wcześniej przygotować się do wycieczki i zdecydować na kilka wybranych obiektów. Do największych atrakcji parku należą z pewnością Biblioteka Celsusa i Wielki Teatr. Co warto zobaczyć, zwiedzając Efez?
Biblioteka Celsusa
Współczesnym symbolem Efezu jest Biblioteka Celsusa. Być obiekt w przeszłości nie pełnił aż tak znaczącej roli, jednak dzisiaj należy do najczęściej fotografowanych budynków w parku. Szczególne wrażenie robi dwukondygnacyjna fasada pokryta dekoracyjnymi płaskorzeźbami. Oryginalne warstwy zostały uzupełnione rekonstrukcją na podstawie badań archeologicznych.
Wielki Teatr
Inną imponującą budowlą Efezu jest Wielki Teatr. Obiekt pochodzi z czasów rzymskich i prawdopodobnie został wybudowany między I a II wiekiem n.e. Na jego trybunach mogło niegdyś zasiąść aż 25 tys. widzów. Z terenu amfiteatru rozciąga się piękny widok na teren całego parku archeologicznego.
Droga Kuretów
Droga Kuretów to odcinek między Biblioteką Celsusa i Bramą Herkulesa. Droga stanowiła niegdyś jedną z trzech najbardziej reprezentacyjnych ulic Efezu. Znajdowały się tu liczne sklepy, pomniki oraz fontanny. Część z nich zachowała się do dziś, przypominając o dawnej świetności starożytnej metropolii.
Świątynia Hadriana
Starożytne sanktuarium uważane jest za jeden z najpiękniejszych obiektów na terenie Efezu. Świątynia została poświęcona cesarzowi Hadrianowi. Architektura została utrzymana w porządku korynckim. Zachowane fragmenty zdobią dekoracyjne płaskorzeźby.
Efez – starożytne miasto
Historia Efezu sięga IX wieku p.n.e. Wokół jego powstania narosło wiele legend. W zachowanych budowlach i ruinach widoczna jest długa i ciekawa historia dominacji greckiej, rzymskiej, bizantyjskiej i tureckiej. Na zwiedzanie rozległego parku archeologicznego warto przeznaczyć przynajmniej jeden dzień.
Zobacz też:
- Turcja Egejska – poznaj atrakcje egejskiego wybrzeża!
- Starożytny Izmir. Poznaj największe atrakcje turystyczne miasta Homera!
- Riwiera Egejska – 10 najpiękniejszych miejsc, które warto zwiedzić podczas wypoczynku na wybrzeżu Morza Egejskiego
- Zakazane Miasto w Pekinie – dawny pałac cesarski dynastii Ming i Qing.
- Demre, Myra i Kekova. Co warto zwiedzić w zachodniej części wybrzeża Morza Śródziemnego? Gdzie można spotkać Mikołaja?
- Ajutthai – odwiedź ruiny starożytnej stolicy Tajlandii
- Hierapolis, czyli ruiny starożytnego uzdrowiska kolejnym ciekawym punktem do zwiedzania w Turcji po Pamukkale
- Mur Chiński – co warto wiedzieć o tej wielkiej, obronnej fortyfikacji?
